“Tijdens het onderzoek valt het de onderwijsinspectie op dat niet alleen leerlingen, maar ook een aantal docenten problemen ondervindt op het gebied van taalvaardigheid.”
“Een aantal docenten krijgt om die reden verplichte taallessen en logopedie.”
“Eerst wordt de schrijfvaardigheid van docenten en schoolleiding opgekrikt om zo meer draagvlak te creëren voor het verbeteren van de schrijfvaardigheid bij leerlingen.”
“Uit toetsresultaten blijkt dat de woordenschat van leerlingen een punt van zorg is.”
“Het pedagogisch en didactisch handelen van de docenten voldoet alleen deels aan het basisniveau.”
Zomaar een inspectierapport over zomaar een Nederlandse school?
Bovenstaande opmerkingen komen uit een rapport van de onderwijsinspectie (zie pdf, vooral pag.9) uit 2013, en betreffen de havo-afdeling van het Cosmicus Montessori Lyceum in Amsterdam-Oost. Het bevat voor een inspectierapport zeer ongebruikelijke kritiek. De taalvaardigheid van leerkrachten is voor de inspectie doorgaans geen onderwerp van aandacht, en hoort dat zeer zeker ook niet te zijn.
Na het openbaar maken van deze reeks misstanden zou je van de inspectie en de school dan ook drastische maatregelen verwachten. Toch biedt het hierop volgende inspectierapport geen informatie over ingrepen of veranderingen. Het doet gewoon alsof deze misstanden nooit zijn geconstateerd. Een jaar later is de tekortschietende taalvaardigheid van de docenten hier simpelweg geen thema meer, en kan de school zich in haar PR ongehinderd als iPad-school met heuse excellentie-programma’s blijven profileren.
De school is van begin af aan omgeven met schimmigheid
Stichting Cosmicus, door jonge Turkse academici opgericht, voerde zo’n tien jaar lang een actieve lobby bij het ministerie van onderwijs. Eerder actief in huiswerkbegeleiding wilde zij nu uitdrukkelijk ook met eigen scholen het echte onderwijs in, en liet zich ook na een reeks geflopte aanvragen niet uit het veld slaan. Minister van onderwijs Maria van der Hoeven (CDA) bezweek uiteindelijk, en zegde haar persoonlijke steun toe.
Haar hulp ging zover dat er nieuwe regelgeving kwam die het nu mogelijk maakt dat een nieuwe school als deelschool van een bestaande school kan worden opgericht, vervolgens haar bestaansrecht mag aantonen, en bij het bereiken van de vereiste leerlingaantallen zelfstandig kan worden.
Voor zover bekend is alleen bij de oprichting van het Cosmicus College in Rotterdam (CCR) en het Cosmicus Montessori Lyceum (CML) ooit van deze regeling gebruik gemaakt. Het ministerie benaderde overigens zelf de scholen die het voor een functie als broedkip geschikt achtte, en het CCR kreeg van de minister nog eens drie ton aan subsidie mee. Cosmicus zelf verhoogde de aantrekkelijkheid van de samenwerking in Amsterdam door financiëel borg te staan bij een mogelijk misgaan.
Fraude met examens in Rotterdam kreeg geen aandacht
In tegenstelling tot de Amsterdamse bestuurspartner MSA maakt het overkoepelend bestuur waaronder in Rotterdam het CCR wordt opgericht nooit een geheim van de islamitische oriëntatie(pag.9 van pdf) van de deelschool en het publiek dat het hiermee wil aantrekken. Niemand in onderwijsland vindt dat blijkbaar in strijd met de officiële levensbeschouwelijke neutraliteit van de school.
Het Cosmicus College lijkt redelijk te presteren en krijgt in 2011 van Elsevier ronduit positieve beoordelingen, opvallend is wel dat daar nooit iemand blijft zitten. In datzelfde jaar melden twee alerte co-correctoren vreemde correcties op examens en komt aan het licht dat leraren van het Cosmicus College eigenhandig fouten in examens verbeterden. Die fraudekwestie is door de inspectie onderzocht (Zie pdf ‘Definitief rapport onregelmatigheden examens’) maar heeft verder nooit veel aandacht gekregen. Er volgde geen onderzoek naar alle examens. Wel werd de school op dit punt onder verscherpt toezicht gesteld. Het bestuur deed aangifte maar, zo blijkt uit het inspectiebericht dat hier doet denken aan de fraude op Ibn Ghaldoun, meerdere docenten en leerlingen hadden toegang tot de brandkluis waar de examens waren opgeslagen, en daarmee is het vinden van de schuldige zo goed als onmogelijk.
Terug naar Amsterdam. In 2012 werd het Amstellyceum in Amsterdam-Oost door Elsevier uitgeroepen tot de slechtste Havo van Nederland. De school haalde ondanks alle pogingen tot verbetering abominabele resultaten. Het Cosmicus Montessori Lyceum, de voorganger van Metis, en het Amstellyceum hebben dan al vier jaar een aparte relatie met elkaar.
Het CML werd in 2008 met grootse woorden en gelukwensen van alle politieke partijen geopend als een deelschool van het Amstellyceum, dat dan al flink in de problemen zit. Al vrij snel neemt het CML in een opmerkelijke move het Amstellyceum over. Het hiermee in leerlingaantallen plots verdubbelde Cosmicus vertrekt vervolgens uit het monumentale pand aan het Oosterpark omdat het gebouw voor meer dan twee miljoen door de Gemeente Amsterdam wordt gerenoveerd. De afdelingen van de samengevoegde scholen waaieren tijdelijk uit over de stad. In september 2014 keert de school terug naar de door de gemeente verbouwde locatie waarbij tegelijk de naam wordt veranderd van Cosmicus in Metis Montessori Lyceum.
Opgericht door de Gülenbeweging
De cosmetische operatie lijkt een ultieme poging te zijn om de diepe verbinding van de school met de orthodox-islamitische Gülenbeweging uit het publieke bewustzijn te krijgen. De volgers van de Turkse imam blijven negatief in het nieuws komen, en de beweging behoort tot de vier turks-religieuze of sociale organisaties (TRSO’s) die minister Asscher (sociale zaken en integratie) en de komende jaren wil monitoren.
Dat de Cosmicus-scholen door anhangers van de turkse Gülenbeweging zijn opgericht, is lang en vaak door de stichting, leerkrachten, schoolleiding en bestuur ontkend. Nadat Cosmicus in meerdere overheidsrapporten over de beweging open en bloot werd genoemd, was het onmogelijk om deze dubieuze en alsmaar verzwegen achtergrond nog te ontkennen. Die verbinding bleef opspelen. Zo vertelden twee Cosmicus leerlingen in het voorjaar van 2013 aan Nieuwsuur over kleinschalige internaten van Gülen-aanhangers die een link met de school zouden hebben. Er was daar inderdaad een minderjarige Cosmicus scholier gehuisvest, zo deelde de gemeente op vragen mee.
De ‘Turkse school’ werd nooit echt populair
De school werd niet alleen om die schimmige achtergrond in Amsterdam nooit bijzonder populair, hij stond hier vooral als een ‘Turkse school’ bekend. In de beginjaren hadden bijna tachtig procent van de leerlingen een Turkse achtergrond. Die kwamen vooral via ouderlijke sympathieën voor de Gülenbeweging en voor het team dat voor rond een derde turkse wortels heeft naar de school. Tegenwoordig schermt de school graag met een groot aantal nationaliteiten, maar dat is voornamelijk te danken aan de overname van het Amstellyceum. De afgelopen jaren wist de school vooral goed van het Amsterdamse lotingssysteem te profiteren. De beschikbare plaatsen liepen vaak pas in de tweede en derde ronde vol met scholieren die op de school van hun voorkeur waren uitgeloot.
De naamsverandering, mede gevierd door wethouder van onderwijs Pieter Hilhorst (PvdA) lijkt in zijn doel bijzonder geslaagd. Net als bij de opmerkelijke overname van het Amstellyceum stelt niemand er kritische vragen over, en was er geen journalist die hierover berichtte. Niemand lijkt ook door te hebben dat de naam Metis, die hier wordt gepresenteerd als de naam van de griekse godin van het verstand, tegelijk de Turkse betekenis van gemengdbloedig heeft, en de wetenschappelijke term is voor hybride.
De media negeren wat hier gebeurt, ouders worden misleid
In het nieuwste Elsevier overzicht van beste scholen in Nederland 2014 staat niet één kritisch woord over het Metis Montessori Lyceum. De slechte resultaten van het Amstellyceum zijn als boter onder de zon gesmolten. Het is alsof de school in 2014 zomaar uit het niets is ontstaan. Wat aan actuele informatie wel is weergegeven, werpt vooral vragen op over de kwaliteit van deze scholengids. Die stelt bijvoorbeeld dat geen enkele leerling op de Havo van Metis woont in wat de gids een ‘probleemwijk’ noemt. Dat is volstrekt ongeloofwaardig aangezien zelfs op de meest ‘blonde’ scholen zoals het Hervormd Lyceum Zuid éénderde van de leerlingen in zo’n wijk woont.
Lees hier meer over het Metis Montessori Lyceum:
Gemeente Amsterdam slim bespeeld. School die niemand wil krijgt nieuwbouw op Amsterdamse toplocatie
Ook het NRC dat zich graag profileert als kritische onderzoekskrant maar eerder al flink blunderde toen het de Yunus-affaire en later de Islamitische Universiteit Rotterdam ten onrechte aan de Gülenbeweging linkte, helpt bij het scheppen van een nieuw, onbevlekt imago. In de rubriek Leermeester van 4 maart wordt de relatie tussen Metis-directeur Hüseyin Asma en Ferd Stouten, de voorzitter van het schoolbestuur, in een luchtige anekdote samengevat. Dat lukt wonderwel zonder dat de heren die al zes jaar samenwerken ook maar één keer de naam Cosmicus laten vallen. Wel vertelt Asma: ‘Toen ik begon wist ik weinig af van onderwijskundige vraagstukken.’ Dat is geen wonder, toen hij zijn aan zijn huidige betrekking begon bestond zijn pedagogische ervaring vooral uit het leiding geven aan huiswerkbegeleidingsclub Witte Tulp (pdf). Een andere organisatie die aan de Gülenbeweging verbonden is en er in het verleden ook zogenaamde moskee-internaten op nahield.
Wie zich goed wil informeren moet een andere weg bewandelen en bijvoorbeeld op www.rijksoverheid.nl zoeken naar Gülenbeweging of Cosmicus. Ook op de website van de onderwijsinspectie is het kritische rapport dat de taalproblemen van leraren benoemt nog steeds te vinden. Een voorwaarde is dan wel dat ouders weten waarnaar ze moeten zoeken want de school lijkt er alles aan te doen om lasrtige berichtgeving uit te wissen.
Na eerdere investeringen staat de nieuwe uitbouw al bijna in de steigers
De school stelt zelf op korte termijn te groeien naar duizend leerlingen. Aan de voorbereiding van een prestigieuze nieuwe aanbouw die al die leerlingen moet huisvesten wordt al gewerkt, en eerder is door de gemeente al veel in het gebouw geïnvesteerd. Hierin ligt mogelijk ook de reden waarom Amsterdammers moet worden aangepraat dat het allemaal koek en ei is op deze schooldie blijkbaar koste wat het kost moet groeien.
In de gemeentelijke Keuzegids voortgezet onderwijs Amsterdam 2015 komt de naam Cosmicus of Amstellyceum net zo weinig voor als op de website www.onderwijsconsument.nl of in de Parool scholengids 2015.
De in haar kern orthodox-islamitische Gülen-beweging heeft over de hele wereld meer dan duizend scholen opgericht, waarbij doorgaans de achtergronden worden verdoezeld en ontkend. Toch rijzen steeds weer twijfels over de integriteit en een mogelijke dubbele agenda, zoals ook vele wiki-leaks documenten aantonen.
In de Parool scholengids valt dit jaar wel iets op. Nadat de school zich in voorgaande jaren toch vooral met beelden van blonde leerlingen in de media presenteerde, staan hier nu twee scholieren met Turkse namen in beeld en tekst centraal.
Een van hen draagt zelfs een trui met reclame voor Türk Telekom. Is dit bedoeld als geruststellend signaal voor Turkse ouders en leerlingen in spe?
Het zou zomaar kunnen.