Nog deze maand worden de resultaten verwacht van een onderzoek naar ‘parallelle gemeenschappen’ (niet meer vindbaar op rijksoverheid.nl, link van waybackmachine – red.), dat minister Asscher vorig jaar met stevige woorden aankondigde. ‘Gezien de mate van afzijdigheid, de rol van organisaties binnen de Turks Nederlandse gemeenschap, de beïnvloeding uit het buitenland, en de onduidelijkheid wat betreft de invloed van diverse stromingen en organisaties op de integratie van Turkse Nederlanders richt het onderzoek zich op Turkse religieuze stromingen en organisaties.’ Het betreft, om precies te zijn, Diyanet, Milli Görüş en de Süleymançi-stroming.*
Vertrouwen bij de gemeenschap
De onderzoekers moesten volgens Asscher vooral ‘vertrouwen genieten in de gemeenschap’. Het zijn de hoogleraren Thijl Sunier en Nico Landman geworden. Zij komen al jaren bij de genoemde groeperingen over de vloer, zoals te zien is op onderstaande foto van een bezoek aan het te onderzoeken Diyanet (nieuwe link: issuu.com/diyanet/docs/faaliyet_raporu_final, pag.40), twee maanden geleden. Aangezien beide wetenschappers in de afgelopen decennia al tal van artikelen en onderzoeken over juist deze bewegingen hebben gepubliceerd, en daarbij nooit eerder verontrust aan de bel trokken, en omdat niemand zijn academische carrière op het spel zal zetten door ineens zijn eerdere bevindingen tegen te spreken, valt de uitkomst makkelijk te raden.
Een literatuur-onderzoek
En ook de methode is interessant. In tegenstelling tot wat de door Asscher gebruikte stoere termen laten verwachten, is er niet gekozen voor veldwerk of nieuw onderzoek. Nee, terwijl zelfs PvdA’ers zich zorgen maken over het ‘formaliseren van hun eigen gesegregeerde parallelle maatschappij door onder meer het oprichten van kinderdagverblijven, internaten, scholen en ondernemersorganisaties’ door deze groepen, is er gekozen voor een ‘literatuur-onderzoek’.
Term ‘parallelle gemeenschappen’ is al verdwenen
Hoogleraar Sunier vermeldt het onderzoek netjes op zijn webpagina. Een detail verrast. De parallelle gemeenschappen zijn hier al helemaal verdwenen. Hier is het ineens een ‘Onderzoek naar Turkse islamitische bewegingen in Nederland voor het Ministerie van Sociale Zaken’ (nieuwe link naar pdf https://fsw.vu.nl/nl/Images/Samenvatting_TRSO_rapport_SunierLandman_2014_tcm249-764877.pdf – red.) geworden. Dat laat niet bepaald verrassende onthullingen verwachten.
Voor een schijntje
Ook vermeldt hij heel transparant, dat het ministerie voor dit onderzoek het enorme bedrag van 15.000 Euro (zie onderzoekssubsidies) neertelt. De rekensom kan iedereen maken. Dit gaat dus niet om het soort graafwerk waarbij kubieke meters vervuilde grond worden verplaatst, en de onderzoeker tot aan zijn knieën in de stinkende modder zakt. Nee, dit komt neer op het lichte werk. Een beetje schoffelen en aanharken, en alles ziet er weer prima uit.
Hoe lichter een rapport, hoe makkelijker het zwaaien
Dezelfde aanpak is met het onderzoek naar de Gülen-beweging al eerder heel succesvol gebleken. Kritische vragen? – Er wordt met het onderzoek gezwaaid. Toch weer twijfels? – Hetzelfde dossier wordt opnieuw uit de kast getrokken. Deze groep hoeft dan ook niet weer mee onder de loep (link verwijderd van officielebekendmakingen.nl – red.) , want ze zijn al onderzocht. Recente ontwikkelingen, zoals in Amsterdam en ook elders ontdekte netwerken van studentenwoongroepen, of berichten die rond de in Turkije losgebarsten Erdogan-Gülen stammenstrijd aan het licht komen, vormen blijkbaar geen aanleiding om het in het onderzoek geschetste beeld te herzien.
Hoe minder informatie, hoe transparanter
Het moet vooral niet te ingewikkeld worden. Zo bevat bijvoorbeeld het Gülen-rapport de simpele boodschap dat de Nederlandse scholen van de beweging altijd strikt seculier zijn. Maar dat de ‘Stichting Islam en Dialoog’, ooit dé kernorganisatie van de beweging (en inmiddels van naam veranderd), wel degelijk in Tilburg en Utrecht twee grote islamitische scholengemeenschappen voor Atheneum/havo/mavo had willen oprichten, staat er niet in. Het ministerie van onderwijs (van rijksoverheid.nl verwijderd: overzicht-niet-ingewilligde-verzoeken-plan-van-scholen 2006 – red. )vond het plan niet zo’n goed idee, en ook lokale bestuurders zagen het niet zitten. En zo werd het niets met de grootse plannen.
Allemaal dingen die natuurlijk niemand hoeft te weten.
*Op een later moment werd bekendgemaakt dat de Gülenbeweging wel zou worden meegenomen in de monitoring.
Midden 2015 werd uiteindelijk het hele idee van monitoring voor alle vier organisaties ad acta gelegd.